Dünya kahveleri söz konusu olduğunda herkesin bir bahanesi vardır kahve içmek için.

Zaman, kahve mekanı fark etmeksizin içilir.

Türkiye’de son yıllarda açılan kahve mekânları da bunu doğrular vaziyette. Kahvenin kırk yıllık hatırına dostluklar kurulur. Peki, içtiğimiz kahveleri gerçekten bilerek mi seçiyoruz? Ya da şöyle soralım içtiğimiz kahveleri ne kadar tanıyoruz?

Dünya kahveleri olarak bize tanıtılan aromalar sardı etrafımızı. Kimi sert içim, kimi yumuşak içim. Her biri farklı bir coğrafyadan, her biri farklı bir iklimden geliyor fincanlarımıza. İşte size bu ayrımları rahatlıkla yapmanızı sağlayacak, içtiğiniz kahveleri tanımanızı sağlayacak bir dosya hazırladık.

Hayal edin, bir kahvecidesiniz…

Kahve içmeye karar verdiniz, nezih bir kahveciye oturdunuz. Şimdi sırada sipariş vermede, menüde bulunan birbirinden ilginç kahve isimlerine bakıyorsunuz. Aşina olduklarınıza var fakat bilmedikleriniz de bir o kadar fazla.

Fakat birçok kişinin yanıldığı konulardan biri, kahve çekirdeklerinin değil aromaların çeşitlerinin fazla olması. Tüm dünya genelinde üretilen 3 ana kahve çekirdeği bulunmaktadır.

Arabica, Robusta ve Liberica olarak adlandırılan bu çekirdeklerden, hasat edilirken ve işlenirken geçirdikleri süreçlere göre farklı aromalar ortaya çıkar.

Bilinen Dünya Kahveleri Nelerdir?

Arabica Kahve Çekirdeği: Düşük kafein oranına sahiptir. Diğer kahve çekirdeklerine göre daha aromatik ve lezzetlidir. Dünyanın kahve ihtiyacının %80’i arabica çekirdeğinden sağlanmaktadır.

Robusta Kahve Çekirdeği: Robusta kahve çekirdeği, diğer kahve çekirdeklerine göre %2.5 daha fazla kafein içermektedir. Düşük asit oranı ve sert içimi sayesinde filtre kahvelerde en çok tercih edilen çeşittir.

Liberica Kahve Çekirdeği: Dünya genelinde oldukça düşük bir üretime ve satışa sahip kahve çekirdeğidir.

 “THE BEAN BELT”

Dilimize kahve kuşağı olarak geçen “The Bean Belt” kavramı, kahvelerin yoğun olarak üretildiği bölgeye verilen addır. Ekvatoral kuşağa denk gelen bu bölgede 70’e yakın kahve çekirdeği bulunuyor. Kahve kuşağının konumu ise; 25⁰ Kuzey ve 30⁰ Güney enlemlerine denk gelmektedir. Ki bu da kahve çekirdeğinin yetişmesi için oldukça elverişli bir iklime sahip bölgeleri kapsar. Dünya genelinde, kahve yetiştirilen 50’ye yakın ülke bulunmaktadır.

Her ülkede yetişen dünya kahveleri çekirdekleri farklı bir aromaya sahiptir. Bu farklılıkta birçok değişken rol alıyor. Yetiştiği yükseklik, toprak kalitesi, sıcaklık, hasat sonrası uygulamalar kahve çekirdeğinin kalitesini etkileyen durumlardan bazıları. Fakat bununla da kalmıyor, kahve çekirdeğinin pişirilirken gördüğü işlemler de kahvenin aromasını etkiliyor.

Kahve Kuşağında Bulunan Ülkeler ve Kahve Çekirdekleri

İçtiğimiz kahveleri tanımaya başlarken memleketlerine değinmeden olmazdı. Her kahvenin üretildiği ülke ve hatta ülke içerisindeki bölge bile farklılık gösteriyor. Kahve kuşağı ülkelerini incelemeye geçelim:

Brezilya / Arabica Kahve Çekirdeği

Hareketli dansları, muhteşem sahilleri, doğal güzellikleri ile tanıdığımız Brezilya, dünya kahve üretimi konusunda birinci sırada geliyor. 2016 yılında alınan istatistiklere göre sadece Brezilya sınırları içerisinde 1 yılda tam 2,594,100,000 kg kahve üretiliyor. Devasa bir üretime sahip olan Brezilya, ürettiği kahvelerin büyük bir kısmını deniz aşırı ülkelere ihraç ediyor. Dünya kahve ihtiyacının %60’ını karşılayan Brezilya, Türkiye’ye de önemli bir ihracat yapıyor.

Brezilya, kahve üretiminde 1920’den beri ilk sıralarda yer alıyor. Bunun sebebi sadece geniş kahve üretim alanlarına sahip olması değil, yetişen kahvelerin 1. kalite ürünler olması. Ayrıca yetişen kahvelerin düşük asit oranına sahip olması da tercih edilmesinde önemli bir ayrıntıdır.

Brezilya’dan dünya kahveleri piyasasına ihraç edilen Bourbon Santos, Typica, Caturra ve Mundo Novo kahve çeşitleri Arabica kahve çekirdeklerinden üretilmektedir. Brezilya’nın Parana, Espirito Santos, Sao Paulo, Minas, Gerais ve Bahia bölgelerinde yetiştirilmektedir.

Brezilya’da üretilen kahveler yıkanmadan, kahve çekirdekleri güneşte kurutularak işlenmektedir. Bu da diğer kahve üreten ülkelerden ayrıldığı bir özelliktir.

Vietnam / Robusta Kahve Çekirdeği

“Vietnam’da savaştan etkilenmeyen tek şey kahve…”  şeklinde bir ifade ile tanıtılmış bir araştırmacı tarafından. Acı dolu geçmişi, yokluk yılları ile Vietnam, kahve üretimi konusunda Brezilya’dan sonra ikinci sırada yer alıyor. 1 yılda 1.650.000.000 kg kahve üretilen ülkede, daha sert içimli kahve çekirdekleri elde ediliyor. Uzun yıllar süren savaştan sonra, ülkenin en önemli ve hatta tek gelir kaynağı kahve olmuş.

Vietnam, robusta kahve çekirdeğinin anavatanı diyebiliriz. Kahve çekirdeğinin özelliklerine geçmeden ufak bir açıklama yapalım; ülkede 500 binden fazla robusta kahve çekirdeği üreticisi bulunuyor. Bu sebeple Vietnam’da 1975’ten sonra ikinci bir savaş başladı diyebiliriz: kahve savaşı. Amerika’nın Vietnam’da ikinci Starbucks şubesini açması ile gelişen durum, Vietnam kahve üreticilerinin pazarlama stratejisi geliştirmelerini sağladı. Hala dünyanın en çok kahve ihraç edilen ülkeleri arasında ikinci sıradadır.

Kolombiya / Arabica Kahve Çekirdeği

Kolombiya, kahve üreticisi olarak tanınan bir ülke olmasına rağmen üretim konusunda biraz geridedir. Bunun sebebi ülkede öne çıkan diğer şeyler olabilir. Zira Pablo Escobar adı, “diğer şeyler” kavramını biraz olsun açıklayabilir.

Yine de kahve üretimi konusunda üçüncü sırada yer alan Kolombiya, 1 yılda 810.000.000 kg kahve üretimi yapıyor. Aslında Brezilya’dan sonra tat olarak ikinci sırada yer alan Kolombiya, Vietnam’ın hızlı üretimine yetişemediği için üçüncü sırada yer alıyor. Bunun sebebi de Kolombiya’nın iklimi nedeni ile kahve ağaçlarının daha geç yetişmesi. Fakat kahve üretimini biraz olumsuz etkileyen bu durum, kahve aromasını aynı şekilde etkilemiyor. Çünkü lezzet olarak Kolombiya kahvesi, ayrı bir hayran kitlesine sahiptir.

Kolombiya’nın en lezzetli ve kaliteli kahve türleri; Supremo ve Extra’dır. Daha sonra sırasıyla Bogota, Bukaramanga, Cucuta, Exelso ve Narino kahve türleri gelir.

Endonezya / Robusta ve Arabica Kahve Çekirdeği

Kahve üretiminde birinci sırada olmasa da, ilginç kahve türleri ile adından söz ettiren ülkedir Endonezya. Hollandalı sömürgeciler tarafından ülkeye getirilen kahve çekirdekleri, ülkenin ekonomisini canlandıran bir adım olmuş.

Brezilya ve Vietnam kadar üne sahip olmasa da 660.000.000 kg yıllık üretimi ile dünya kahveleri arasında dördüncü sırada yer alıyor. Endonezya kahve üretimi için oldukça geniş alanlara sahip olmasına rağmen, kalite bakımından Brezilya ve Kolombiya kahvelerinin tadına erişememektedir. Ülkenin %75 ‘inde robusta %25’inde de arabica kahve çekirdekleri üretilmektedir.

Ülkenin en ilginç ve ünlü kahvesi Kopi Luwak, kedi kakası kahve olarak anılan ve oldukça pahalı bir kahvedir. En popüler dünya kahveleri arasında bulunan bu kahve, Endonezya’nın Sumatra adasında yaşayan palmiye misk kedisinin, yediği kahve çekirdeklerini dışkılaması ile elde ediliyor. Tat olarak diğer kahvelerden farklı bir aroması olması, az üretilmesi nedeni ile dünyanın en pahalı kahvesi olarak anılıyor.

Etiyopya / Arabica Kahve Çekirdeği

Diğer kahve üreticisi ülkelerin aksine, Etiyopya oldukça eski bir kahve kültürüne sahip. Bir rivayete göre kahve, Yemen’e Etiyopya’dan tarihî kaynaklarda geçen adına göre de Habeşistan’dan gitmiş. M.S. 800’lü yıllara kadar giden bulgular, kahvenin gerçek anavatanının Etiyopya olduğunu işaret ediyor.

Bir başka rivayette de Etiyopya’da kahveyi ilk keşfeden canlıların keçiler olduğunu gösteriyor. Kahve çekirdeklerini yiyen keçilerin hareketli olması, bölgede yaşayan dervişlerin dikkatini çekiyor. Dervişler, keçilerin yedikleri meyvenin suyunu kaynatıp içerek kahvenin ilk halini denemişler.

Etiyopya, iklimi ve bitki örtüsü sayesinde dünyanın en lezzetli kahve ağaçlarına ev sahipliği yapıyor. Her yıl 384.000.000 kg kahve üretimi gerçekleşen Etiyopya’da, dünyanın en bilinen aroması Arabica çekirdekleri yetişiyor. Kahvenin işlenme tarzı da bölgede farklılık gösteriyor. Bazı bölgelerde kuru işlenmiş kahve çekirdekleri bulunurken bazı bölgelerde yıkama metodu kullanılıyor, hatta bazı bölgelerde her iki yöntem birden kullanılıyor.

Hindistan / Arabica & Robusta Kahve Çekirdeği

Kahve denildiği vakit akla gelen ilk ülkelerde yer almayan Hindistan, her yıl 349,980,000 kg Arabica ve Robusta kahve çekirdekleri yetiştiriyor. Ülkenin Güney bölgesinde yetişen kahve çekirdekleri, yüksek asit oranları ve çabuk yumuşayan içimleri ile biliniyor.

Hindistan’da yetişen kahvelerin en önemli özelliği ise, işlenme tarzıdır. Bölgede yetiştirilen kahve çekirdekleri bilinçli olarak büyük ve açık ambarlarda, Muson rüzgârlarına tâbi tutularak kurutuluyor. Bu işlemde amaç, kahvenin tadını artırarak asit oranını düşürmektir.

Ülke çay üretiminde daha başarılı olsa da ürettiği kahvelerin büyük bir bölümü Avrupa ve Rusya tarafından satın alınıyor. Monsooned ve Mysore kahveleri en ünlü kahvelerinin marketlerde bilinen adlarıdır.

Honduras / Arabica Kahve Çekirdeği

Orta Amerika’da bulunan ve demokratik bir cumhuriyet olan ülke, her yıl 345.000.000 kg Arabica kahve çekirdeğinin üretimini gerçekleştiriyor. Bu rakamla Orta Amerika’nın en büyük kahve üreticilerinden biri olma unvanını almış oluyor. Kolombiya ve Etiyopya kahvelerinin marka olmasından dolayı hala ihracat konusunda problem yaşayan ülke, ürettiği kahvelerin kalitesinden dolayı pek anılmamakta.

Honduras’ta ıslak işlenen kahveler, ihraç edilmeden önce başka kahvelerle harmanlanıyor. Genellikle düşük kalite olarak bilinmesi de yine çok talep edilmemesine neden oluyor. Yaşanan mali krizler nedeni ile Honduras kahvesi ne yazık ki ülke ekonomisine çok büyük katkı sağlayamıyor.

Uganda / Arabica & Robusta Kahve Çekirdeği

Şarapsı asitliği ve aroması ile Afrika kahvesine bezeyen Uganda kahvesi, Etiyopya ve Kenya kahveleri kadar çok tercih edilmemektedir. Buna rağmen ülkede her yıl 285.300.000 kg Arabica ve Robusta kahve çekirdekleri üretiliyor.

Ülkenin en önemli ekonomi kaynağı olan kahve üretimi, 1991 yılında yaşanan politik sebeplerden dolayı oldukça büyük sıkıntılara girmiştir.

Uganda’nın en kaliteli kahvesi Bugishu, en çok ihraç edilen kahveleri arasında yer alıyor.

Meksika / Arabica Kahve Çekirdeği

En kaliteli Arabica kahve çekirdekleri ülkenin güneydoğu bölgesinde üretilir. Harika aroması ve derin tadı ile bilinen Meksika kahvesi, Guetamala kahvesine eş değer özellikler gösteriyor. Her yıl 234.000.000 kg kahve üreten Meksika, Brezilya gibi kahve endüstrisinde önemli bir yere sahip.

Meksika’nın Altura Coatepec kahvesi, yüksek rakımlı bölgelerde yani dağlarında yetişir. Guetamala sınırına yakın yerlerde yetişen bu kahveler, sert asitliğe ve lezzetli bir tada sahiptir.

Ülkenin en çok ihraç edilen ve bilinen kahveleri ise şu şekildedir; Altura, Chiapas, Coatepec, Oaxaca, Primo Lavado. Bu kahveler işlenme tarzlarına göre farklı aromalara ve tatlara sahiptir.

Guatemala / Arabica & Robusta Kahve Çekirdeği

Baharatlı ve tütsülü aromaları ile bilinen Guatemala kahveleri, her yıl 204.000.000 kg üretilerek ihraç edilir. Orta Amerika’nın en kaliteli kahveleri Guatemala’da üretiliyor diyebiliriz. Ülkenin dağlık bölümlerinde yetişen kahve çekirdekleri, işlenirken uygulanan yöntemler sayesinde zengin bir aromaya sahiptir.

San Miguel, Capitillo, San Sebastian ve Los Volcanos bölgelerinde yetişen kahveler ülkenin en kaliteli kahveleri olarak bilinir. Bu bölgelerde yetişen Guatemala kahvelerinin adları ise şu şekildedir; Antigua, Coban, Huehuetenango.

Uluslararası Kahve Kuruluşu en çok öne çıkan dünya kahveleri çeşitlerini şu şekilde derlemiş. Daha detaylı bilgi için linki inceleyebilirsiniz. 🙂